Okrugli sto povodom stogodišnjice usvajanja Vidovdanskog ustava
Na Pravnom fakultetu Univerziteta Union (PFUU) 28. juna 2021.
godine održan je Okrugli sto povodom stogodišnjice donošenja Vi-
dovdanskog ustava. Donošenje prvog ustavnog akta koji je posle dvoipo-
godišnjeg provizorijuma konačno definisao prvu jugoslovensku državu
bilo je od fundamentalnog značaja za njenu budućnost i otvorilo je mno-
go više frontova nego što je omogućilo rešavanje problema. Ova stogo-
dišnjica ostala je, uprkos značaju događaja, uglavnom neprimećena u našoj
javnosti, čije se interesovanje za ovaj period istorije uglavnom iscrpelo
obeležavanjem stogodišnjice ratnih godina.
Okrugli sto je prigodnim obraćanjem otvorio dekan PFUU prof.
dr Nebojša Šarkić, a u temu je publiku, koja je bila prisutna u sali, odnos-
no koja je pratila izlaganja putem zum platforme, uvela prof. dr Violeta
Beširević, profesorka ustavnog prava na PFUU. Ona je naročito istakla
značaj Ustava SAD-a kao začetnika moderne ustavnosti i svojevrsne pret-
hodnice faktički svih potonjih kodifikovanih ustava, koji su se suočava-
li sa sličnim pitanjima uređenja države.
Kao uvodničar okrugli sto je otvorio prof. dr Kristijan Nilsen
sa Univerziteta Arhus u Danskoj, koji je govorio o ustavnim dilemama i
problemima ustavnog definisanja u prvoj Jugoslaviji, kao i o refleksija-
ma tih problema tokom trajanja druge Jugoslavije i nakon njenog raspada, u
državama naslednicama.
Posle uvodnog izlaganja i diskusije, usledila je prva sesija na
kojoj je dr Vladimir Petrović iz Instituta za savremenu istoriju u Beo-
gradu govorio o ključnim problemima vidovdanske ustavnosti u potonjim
interpretacijama i kontroverzama, naročito u pogledu demokratskih ka-
paciteta zajednice za realizovanje jedne moderne konstitucije. O spe-
cifično hrvatskoj perspektivi na sistem konstituisan Vidovdanskim
ustavom govorio je prof. dr Hrvoje Klasić sa Sveučilišta u Zagrebu, naro-
čito skrećući pažnju na alternativna rešenja koja su dolazila od hrvat-
skih predstavnika. Neke dileme o stvarnim dometima suverenosti naro-
da u kontekstu nastanka Kraljevine SHS, sa posebnim akcentom na slučaj
priključenja Vojvodine Kraljevini Srbiji, izneo je prof. dr Marko Božić,
sa PFUU.
Na drugoj sesiji, učesnicima i slušaocima se obratio prof. dr
Dragoljub Popović, takođe profesor PFUU i nekadašnji sudija Suda za
ljudska prava u Strazburu, govoreći o paralelama između Vajmarskog i Vi-
dovdanskog ustava, i to naročito u domenu političkih rešenja (nemačka
plemena vs. tri plemena jednog naroda, centralizam vs. federalizam i dr.).
Na ovu temu nadovezalo se i izlaganje dr Srđana Miloševića, koji je govo-
rio o agrarnopolitičkim odredbama Vidovdanskog ustava, kao delu veo-
ma rudimentarno ostvarenog socijalno-ekonomskog bloka ovog dokumenta.
Nakon ovih izlaganja usledila je i završna diskusija. Učesni-
ci okruglog stola bili su takođe u prilici da čuju i izvode iz nekoliko
skupštinskih govora izrečenih tokom zasedanja Ustavotvorne skupštine,
a za ovaj deo programa pobrinuli su se učesnici besedničke sekcije PFUU.
Kao završni čin Okruglog stola autorima najboljih priloga
sa konkursa koji je ovim povodom organizovao PFUU uručene su nagrade.
Odlukom žirija, u sastavu prof. dr Bogoljub Milosavljević, prof. dr Srđan
Šarkić, prof. dr Dragoljub Popović, prof. dr Violeta Beširević i prof.
dr Jelena Jerinić, dodeljene su prva i treća nagrada. Prva nagrada pripala
je Vukašinu Zoriću, doktorandu na Filozofskom fakultetu Univerziteta
u Beogradu, a treća nagrada dodeljena je Jeleni Bakoč, studentkinji master
studija na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Nagrade su uruči-
li prof. dr Srđan Šarkić i prof. dr Dragoljub Popović.
Srđan MILOŠEVIĆ