Diplomacy between Crisis and Cooperation: Fourth Conference of the New Diplomatic History Network
Između 26. i 28. maja 2021. godine održana je četvrta po redu kon-
ferencija udruženja New Diplomatic History Network (Mreža nove diplo-
matske istorije) pod nazivom Diplomacy between Crisis and Cooperation
(Diplomatija između krize i saradnje). Ovogodišnji domaćin konferen-
cije bio je Univerzitet u Arhusu. Zbog pandemije, konferencija je umesto
u Danskoj organizovana preko platforme zoom. Mreža nove diplomatske
istorije osnovana je 2011. sa ciljem povezivanja istoričara iz različi-
tih zemalja posvećenih izučavanju diplomatije i međunarodnih odnosa.
Zbog čega nova diplomatska istorija? Pre svega, udruženje i istoričari
okupljeni oko njega posvećeni su prevashodno izučavanju pojedinaca i gru-
pa, odnosno diplomatskih aktera kao važnih subjekata diplomatske isto-
rije. U pitanju je nastojanje da se „ponovo otkrije“ diplomatska istorija
kao naučna oblast, otvorena za uticaje novih trendova u društvenim i hu-
manističkim naukama. U fokusu su, stoga, diplomatske institucije, prak-
sa, metodi, jezik, norme, simboli, porodični i prijateljski odnosi, mreže
državnih i nedržavnih aktera, u cilju pružanja doprinosa studijama glo-
balne, međunarodne i transnacionalne istorije. Pored toga, udruženje
nije fokusirano samo na istoriju moderne diplomatije već je otvoreno
i za istraživanja posvećena ranijim istorijskim epohama, u cilju pru-
žanja doprinosa razumevanju diplomatije kao takve.
Na ovogodišnjoj konferenciji učestvovalo je više od šezdeset
istraživača, čija su izlaganja organizovana u dvadeset panela. Hrono-
loški opseg predstavljenih radova sezao je od rane moderne do savre-
mene istorije. Tematski, konferencijska izlaganja su pokrila širok
krug pitanja vezanih za ratnu, zdravstvenu, kongresnu, kulturnu, nauč-
nu diplomatiju, diplomatsku ulogu organizacija građanskog društva,
biografske osvrte na profesionalne i neformalne diplomate, ulogu
diplomatije u mirnom rešavanju konflikata, ulogu diplomata u for-
miranju predstave o određenom podneblju i dr.1
U okviru panela pod naslovom Yugoslavia’s Non-Aligned Foreign
Policy as a Mechanism of Regulating Internal and International Crises (Ju-
goslovenska politika nesvrstanosti kao mehanizam regulisanja unu-
trašnjih i međunarodnih kriza) na ovogodišnjoj konferenciji uče-
stvovali su saradnici Instituta za noviju istoriju Srbije Jovan
Čavoški, Aleksandar V. Miletić i Natalija Dimić. Njihov panel orga-
nizovan je u okviru projekta Yugoslavia’s Comparative Historical Experience
with the Policies of Alliance-making and Neutrality/NonAlignment (YEH) koji
finansira Fond za nauku Republike Srbije, u okviru projektnog ciklu-
sa PROMIS.
Jovan Čavoški je održao izlaganje sa temom Overcoming Identity
Crisis: Yugoslavia’s Diplomatic Efforts in Transforming the Loose Non-Aligned
Group into a Fully-Fledged Movement (1965–1970). Na osnovu istraživanja
u više svetskih arhiva, predstavio je važan period u istoriji nesvrsta-
nosti između konferencija u Kairu (1964) i Lusaki (1970), tokom kog se
činilo da su osnove na kojima je počivala saradnja nesvrstanih država
temeljno uzdrmane, a iz kog je nesvrstanost izašla kao organizovan po-
kret, kojem je tokom naredne dve decenije pripadalo dve trećine člani-
ca Ujedinjenih nacija. U svom izlaganju Čavoški je istakao presudni značaj
koji je jugoslovenska diplomatija na čelu sa Josipom Brozom Titom imala
u „oživljavanju“ i organizacionom strukturisanju nesvrstanosti kao po-
kreta.
U izlaganju naslovljenom “Ideological Diplomacy’’ in an Era of a
Foreign Policy Crisis: the Yugoslav Communists, Western European Socialists,
and the Origins of Yugoslavia’s Non-Alignment (1950–1954) Aleksandar V. Mi-
letić je govorio o krizi kroz koju je jugoslovenska diplomatija prolazila
nakon sukoba sa Informbiroom i o presudnom značaju zapadnoevropskih
socijalista i socijaldemokrata kao mosta koji je vodio saradnji sa Zapa-
dom. Posebnu pažnju posvetio je definisanju ove jugoslovenske partijske
spoljne politike, koju je nazvao „ideološka diplomatija“.
Izlaganje Natalije Dimić pod naslovom The Third World Debates a
First World Crisis: the 1961 Belgrade Conference and the Erection of the Berlin
Wall bilo je posvećeno jugoslovenskoj politici prema nemačkom pitanju
nakon Drugog svetskog rata. U radu je istaknuto da je jugoslovenska politi-
ka prema nemačkom pitanju od ranih 50-ih godina bila nezavisna spoljno-
politička orijentacija, čijem je formulisanju u velikoj meri doprinelo
ideološko opredeljenje jugoslovenskog rukovodstva. Posebna pažnja po-
svećena je periodu druge berlinske krize (1958–1961), tokom kog je poli-
tika prema nemačkom pitanju postala sastavni deo jugoslovenske politi-
ke nesvrstanosti, što je do izražaja došlo na Beogradskoj konferenciji
1961. godine.
Pored izlaganja učesnika, tokom konferencije održana su i dva
predavanja – o diplomatiji u periodu religijskih kriza i o uticaju tehno-
logije na prirodu međunarodnih pregovora u uslovima pandemije kovida
19. Pored toga, organizovana su i dva okrugla stola posvećena izdavačkoj
delatnosti Mreže nove diplomatske istorije. Na kraju, najavljena je na-
redna konferencija udruženja, koja će se održati 2023. godine na Univer-
zitetu u Turkuu (Finska).
Natalija DIMIĆ